zgryźliwy tetryk - 7 Październik 2020, 20:33 Wiersz na październik. Pięćdziesięciu (wiersz klasyka) Władysław Broniewski Październikowy mrok, jak kat, nad śpiącym miastem groźnie stanął, wśród pustych ulic świszcze wiatr, stukają buty SS-manów i jak bredzenie ciężko chorych przelata ulicami miasta październikowa noc szesnasta z rykiem motorów. Czy upiorów?... Warszawa nie śpi, okiem okien rachuje auta: siedem... osiem... Warszawa nie śpi i - drapieżna - przyczaja się w udanym śnie, bo sen Warszawy - to jej gniew, a wtedy czuwa i snu nie zna. Zerwanych mostów nie wyminą pociągi, rezerw nie dowiozą: już tydzień przy skręconych szynach brzuchami świecą parowozy i zamarł wszelki ruch na wschód, cały garnizon trwa pod bronią. Tylko patrole, tak jak wprzód, chodzą z pistoletami w dłoni, tylko po mieście, tak jak zwykle, złowrogo trzeszczą motocykle... Październikowa noc okrakiem stanęła - czemu? - nad Pawiakiem, rozlała śmierć po więźniów twarzach, przez kraty przepuściła świt, a wtedy - tupot w korytarzach i w każdej celi klucza zgrzyt! Apel pośpieszny, apel krótki, jak salwa: Alle raus! - i wtem, jak słowo, które w gardle utkwi, ten dzień zaprzestał być już dniem. Ich wszystkich było pięćdziesięciu. Wiązano grupy po dziesięciu i pchano siłą w paszcze aut, a potem - Wola, Włochy, dworzec... Nad wszystkim bujał, jak proporzec. dopełniający się już gwałt. O patrz, Warszawo, to są ci, za których się historia mści, to oni wolą nieugiętą uczyli nas, jak żyć, jak bić się, jak gardzić życiem, kochać życie, ażeby syn i wnuk pamiętał... O, patrz Warszawo, toż to tamci, którzy nas mieli zmiażdżyć, stłamsić, przed nasz są powołani sąd, by im wyrokiem wskazać krwawym, że siła podłych nie jest prawem, że to bluźnierstwo, że to błąd. Ich było tylko pięćdziesięciu, z Powiśla, z Woli byli wzięci, z warsztatów pracy, fabryk, hut... To oni każdą z bruku cegłą o wolność bili się, o lud, o chleb nasz i - o Niepodległą! Ich było tylko pięćdziesięciu, lecz po nich poszły nas miliony w wojennym szczęściu i nieszczęściu ku dniom, tak wtedy oddalonym. Ich było tylko pięćdziesięciu, a myśmy zaciskali pięści... zgryźliwy tetryk - 18 Październik 2024, 16:08 Stosunki społeczne w XIX wieku. Władysław Syrokomla Gawędy Lalka Gawęda dziecinna Niech lalka będzie grzeczna, nie płacze, nie beczy, Ładnie mi się ukłoni i uszko nachyli, A ja lalce opowiém wiele pięknych rzeczy, Jak mi rodzice mówili. W święto… mama mię w nową sukienkę ubierze, I różową przepaskę zawiążę u czoła; Ja wtedy będę umieć francuskie pacierze, I pojedziem do kościoła. Toż to będzie się dziwić prostaków gromada! Bo nie przy nich pisane zagraniczne słowa, Mnie się głośno po polsku modlić nie wypada, Czy to ja chłopka wioskowa? Lecz cichutko… po polsku… poproszę w kościele: Niech mi Bozia da rosnąć i wyładnieć prędzej, A dla mamy i papy niech da wiele… wiele… Żółtych i białych pieniędzy!.. Oni tak lubią grosze, tak modlą się szczerze, Dają na mszę dwa złote, całują obrazy, A Pan Bóg taki dobry — że co dasz w ofierze, To, słyszę, odda w sto razy. Więc oni coraz hojniéj Panu Bogu służą, A Pan Bóg więcéj płaci za ich chęć pobożną; To zbierze się pieniędzy tak dużo… tak dużo… Że i przeliczyć nie można. Lalko! jaka ty śmieszna… nie rozumiész zgoła: Pytasz, czy to Bóg przyjdzie we własnéj postaci, Albo przyszle z pieniędzmi swojego anioła, Co za pobożność zapłaci? Gdzie tam! — jak mówi mama — z Opatrzności Boskiéj, Przyjedzie Żyd brodaty, da groszów i dosyć… Za pieniądze kupimy chłopów cztéry wioski. Co będą nam żąć i kosić. Ty tylko tego nie wiész — że my — to panowie, A jeszcze jest lud inszy, chłopami nazwany, Którym Pan Bóg z niebiosów przykazał surowie, By pracowali na pany. Brudne, brzydkie i pijane — czysto jak nędzarze W poszarpanych siermięgach ledwie włóczą ducha, Lecz sami sobie winni, to Bozia ich karze, Że chłopstwo papy nie słucha. Papa kocha swe konie, mama swego szpica, A chłopów każdy łaje, każdy kijem kropi, Doprawdy, że aż szkoda… skąd taka różnica? Niegrzeczni muszą być chłopi!… Ot i wczora… gdy papa zasnął po obiedzie, Pytam się — czy to pięknie i co za potrzeba, Weszli — zbrudzili pokój, krzyczą jak niedźwiedzie: «Chleba panoczek! daj chleba!…» Więc kazano ich obić… i słusznie obici; Już ja kiedy wyrosnę i będę mieć zboże, Póki się cała wioska chlebem nie nasyci, Nigdy się spać nie położę. Bo proszę, jak to zasnąć, kiedy naród blady I do drzwi, i do okien ciśnie się z pokorą: Nie nakarmić ich chlebem… to przyśnią się dziady, Jeszcze do torby zabiorą. Lub co gorsza — w obrazku Pan Jezus się dowie, Co dla zgłodniałéj rzeszy chleb i rybę łamie: Lalko! zmówmy pacierze o chleb i o zdrowie, Chłopom, i papie, i mamie. 4 września 1851 |
||||||
