Forum wielotematyczne LUKEDIRT

FKP

PiotrNS, Kastowo�� polega na tym, i� u szeregu gatunku wyst�puj� wyspecjalizowane robotnice, kt�re wykonuj� w kolonii okre�lone czynno�ci, zale�ne od ich rozmiaru i proporcji cia�a. Wyr�nia si� zazwyczaj trzy kasy - niewielkie minior, zwane te� piastunkami, pe�ni� one jak nazwa wskazuje funkcj� opiekunek jaj, larw, a tak�e samej kr�lowej. Drug� kast� s� robotnice �redniej wielko�ci medium (zbieraczki), ich zadaniem jest zdobywanie dla kolonii pokarmu, ponadto dbaj� one o og�ln� czysto�� gniazda i zajmuj� si� jego napraw�, oraz rozbudow�. Trzecia kasta, major (�o�nierze) broni gniazda przed atakiem, s�u�� te� jako magazyny pokarmu. �o�nierze maj� du�e g�owy z mocnymi �uwaczkami i s� najwi�ksze. Oczywi�cie podzia� ten nie jest �cis�y, cz�sto �o�nierze opiekuj� si� larwami, a miniorki walcz� z napastnikiem xd Nie ka�dy gatunek posiada kasty (Lasius fuliginosus np. nie :oops:

), za� u gatunk�w, kt�re je maj� medium i �o�nierze pojawiaj� si� w miar� rozrostu kolonii, ma�e koloni� maj� tylko piastunki

Co ciekawe u gatunk�w, kt�re nie dysponuj� kastowo�ci� robotnic podzia� obowi�zk�w zale�y od wieku - m�ode siedz� w gnie�dzie i zajmuj� si� kr�low�, jajami i czerwiem, za� starsze poluj�. W ka�dej dojrza�ej kolonii opr�cz robotnic i kr�lowej s� jeszcze dziewicze kr�lowe - niezap�odnione c�rki kr�lowej, kt�re po kopulacji za�o�� w�asne kolonie/przejm� inne, albo wr�c� do macierzystego gniazda (zale�y to od gatunku oraz formy kolonii, jak� tworzy), oraz samce, kt�re po kopulacji gin�, bo nie s� nikomu ju� potrzebne xd

PiotrNS

W sumie to troch� inaczej wyobra�a�em sobie ta kasty, bardziej jako zapis okre�lonej pozycji i uprzywilejowania niekt�rych grup - z tego za� wynika, �e poszczeg�lne kasty r�ni� si� przede wszystkim wykonywanymi zadaniami. Du�e wra�enie robi na mnie tak�e elastyczno��, fakt �e chocia�by �o�nierze w razie potrzeby przejmuj� obowi�zki innych grup, dzi�ki czemu zapewniaj� sprawne dzia�anie koloni.
Ciekawe jak cz�sto dziewicze kr�lowe pozostaj� w swojej koloni i jak jest "postrzegane" (o ile mo�na to tak okre�li�) zachowanie polegaj�ce na opuszczeniu gromady, w kt�rej taka kr�lowa wzrasta�a. Pewnie takie osiedla koloni zawdzi�czaj� swoje istnienie w�a�nie takim dziewiczym kr�lowom.
A samce gin� po kopulacji naturalnie czy to "kobity" robi� z nimi porz�dek :?:

FKP

PiotrNS, Naturalnie, po prostu wykona�y ju� swoj� powinno�� ;-)

Co do kr�lowych pozostaj�cych w kolonii to tak, dobrym torem rozumujesz, taka kr�lowa cz�sto po jakim� czasie oddziela si� z grup� robotnic i tworzy osobne gniazdo, ale wsp�pracuj�ce z macierzystym. Z czasem rozwija si� z tego superkolonia (o ile oczywi�cie dost�pno�� pokarmu na to pozwala...). Niekiedy takie swoiste mr�wcze miasta osi�gaj� ogromne rozmiary, przyk�adowo w Japonii znajduje si� superkolonia Formica yessensi, kt�ra zajmuje powierzchni� 270 hektar�w i liczy 306 mln robotnic i 1 mln kr�lowych :!:

FKP

Jak przetransportowa� koloni�? Czyli troch� mr�wczej logistyki

Jak zapewne domy�lacie si� przeprowadzka kilkudziesi�ciu tysi�cy osobnik�w z jednego miejsca na drugie nie nale�y do naj�atwiejszych operacji przeprowadzanych przez mr�wcz� spo�eczno��. Jednak gatunki nale��ce do podrodziny Formicinae maj� na to spos�b. Jedna robotnica chwyta drug� za �uwaczki, wtedy ta zwija si� w k��bek (jest to odruch bezwarunkowy, na tej samej zasadzie kot chwycony za kark nieruchomieje). W ten spos�b przeprowadzka odbywa si� du�o szybciej i sprawniej, ani�eli, gdyby ka�da z nich sz�a osobno. Cz�� robotnic zabiera jaja, larwy i poczwarki, a tak�e co najistotniejsze - kr�low�. Ona nierzadko ma dodatkow� eskort�, kt�ra dba o jej bezpiecze�stwo.

FKP

Polyrhachis lamellidens

Gatunek mr�wki wyst�puj�cy na Dalekim Wschodzie. Charakteryzuje go do�� nietuzinkowy wygl�d, mianowicie robotnice wyposa�one s� w haczykowate kolce, wyrastaj�ce z poszczeg�lnych segment�w tu�owia. Zapewne kolce te, gdy mr�wka zostanie po�kni�ta przez �ab� albo ptaka uniemo�liwiaj� jej prze�kniecie xd Mr�wka ta gniazduje w drewnie, a jej koloni� licz� kilkaset tysi�cy osobnik�w. R�jka jesieni�. Kr�lowa odnajduje gniazdo mr�wek z gatunku Camponotus japonicus, zaczyna napastowa� pierwsz� napotkan� robotnic�. Nast�pnie pr�buje dosta� si� do jej kolonii, wchodzi do �rodka i odnajduje kr�low�, wczepia si� w jej grzbiet i zaczyna przybiera� jej zapach, by po jakich� dw�ch tygodniach j� zamordowa� poprzez odci�cie g�owy. Oczywi�cie ca�a ta operacja jest tak skomplikowana i z�o�ona, �e uzupatorka rzadko kiedy jest w stanie doj�� do tego poziomu swoistej gry o tron xdd Zazwyczaj jest wcze�niej "likwidowana" przez robotnice z kolonii, kt�r� chce zaw�adn��. W razie powodzenia sk�ada jaja, wyklute larwy ca�� zim� s� piel�gnowane przez przybrane opiekunki i w nast�pnym sezonie stopniowo zaczynaj� pojawia� si� robotnice Polyrhachis lamellidens, a� w ko�cu w gnie�dzie zostaj� tylko one.

Robotnice, widoczne charakterystyczne kolce

Robotnica niesie kr�low�

FKP

Formica cunicularia - Pierwomr�wka ziemna

Jest to gatunek mr�wki wyst�puj�cy w Europie i w Azji �rodkowej. W Polsce jest pospolita, a zasiedla r�nego rodzaju ��ki, pobocza dr�g, pastwiska, skraje las�w i ogrody. Gniazduje w glebie, w pniakach lub pod kamieniami. Cz�sto buduje niewielkie ziemne kopce z kilkoma otworami. Jest raczej �agodna i p�ochliwa, ale du�e kolonie potrafi� by� do�� agresywne, gdy naruszy im si� gniazdo. Od�ywia si� spadzi� mszyc, nektarem i owadami. R�jka ma miejsce w czerwcu i lipcu, kr�lowa sama sobie zak�ada gniazdo. Robotnice mierz� 4-7,5 mm, a ich tu�owia s� brunatno zabarwione. Kr�lowa mierzy ok. centymetra, samiec podobnie. Samiec po kopulacji oczywi�cie kaput, kr�lowa �yje ok. 15 lat, robotnica do kilku lat. Szybko poruszaj� si� i wol� raczej :slonce:

, ani�eli �abkowanie

Kr�lowa i robotnice

Robotnica

Bartek617

Pi�kne opisy. ;-)

FKP

Formica rufa - mr�wka rudnica

Jest to gatunek do�� du�ych mr�wek, buduj�cych charakterystyczne kopce z materia�u ro�linnego, powszechnie kojarzone z lasami. Jednak wyst�puj� tak�e gatunki bli�niacze (F. lugubris, F. paralugubris xD, F. aquilonia i F. polyctena). O ile F. lugubris i F. aquilonia s� rzadko spotykane w Polsce, to z wygl�du zewn�trznego r�wnie pospolita F. polyctena praktycznie jest nie odr�nialna od F. rufa. Co ciekawe, w Europie kontynentalnej kolonie F. rufa s� zawsze monogyniczne (jeden kopiec z jedn� kr�low�), a u F. polyctena na og� poligyniczne (wiele kr�lowych w gnie�dzie). Ponadto kolonie F. rufa s� monokaliczne (jedno gniazdo), a F. polyctena polikaliczne (wiele gniazd nale��cych do jednej kolonii na danym obszarze np. na polanie le�nej, wzd�u� drogi). Tak�e je�li traficie na du�� ilo�� kopc�w blisko siebie b�dzie to zapewne F. polyctena, je�li za� b�dzie tylko jeden to F. rufa. Mam nadziej�, �e ju� wszystko wyja�ni�em :-)

Wracaj�c do opisu gatunku, robotnice mierz� od 4,0 do 9,0 mm, kr�lowa 9,5-11,0 mm, samiec 8,0-10,0 mm. Wyst�puje w Europie i Azji �rodkowej, w Polsce pospolita, zasiedla lasy r�nych typ�w, parki, ogrody. Kopiec znajduje si� w miejscu do�� dobrze nas�onecznionym, a robotnice lubi� wygrzewa� si� w :slonce:

Co ciekawe du�e kopce maj� wzgl�dnie sta�� temperatur�, regulowan� przez robotnic�. Gdy jest zbyt ciep�o, mr�wki robi� na powierzchni kopca otwory w taki spos�b, by wiatr ch�odzi� konstrukcj�, a na zim� jest ona szczelnie zamykana. Izolacja cieplna jest tak dobra, �e cz�sto tylko na powierzchni tych mrowisk tworzy si� pokrywa po opadach pudru :lol:

Robotnice potrafi� wytwarza� ciep�o poprzez metabolizm spadzi zawartej w ich tzw. �o��dkach spo�ecznych. W sezonie robotnice pozostaj�ce w gnie�dzie s� obficie karmione spadzi� i s�u�� jako rezerwuar pokarmu i energii w okresie, gdy mszyc nie ma. Pod koniec zimy (luty) kr�lowa wchodzi do kom�r o temperaturze ok. 25 st. i zaczyna intensywne sk�adanie jaj. Pod koniec wiosny robi sobie przerw� i schodzi do kom�r o temp. pon. 20 st., by ponownie wej�� do ciep�ych kom�r i czerwi� od czerwca do sierpnia. Do po�owy wrze�nia kolonia jest ju� przygotowana do nast�pnej zimy, oczywi�cie mr�wki s� dalej aktywne na powierzchni a� do mroz�w, je�li takowe wyst�puj� ;-)

Poczwarki, larwy i jaja s� trzymane w r�nych cz�ciach mrowiska, poczwarki w suchych i ciep�ych, larwy i jaja w ciep�ych i wilgotniejszych. Je�li poczwarki przebywaj� w wilgotnych komarach, to nie tworz� obrz�du (poczwarka wolna). Opr�cz spadzi mr�wki konsumuj� tak�e owady, kt�rymi karmi� czerw. Do obrony gniazda u�ywany jest kwas mr�wkowy w ogromnych ilo�ciach, kt�ry jest wystrzeliwany w kierunku agresora na odleg�o�� nawet pow. 1 metra. Oczywi�cie te� gryz� xd Niekiedy rzucaj� si� nawet z drzew na potencjalnego napastnika, maj� bowiem dobry wzrok i widz� przechodz�cego cz�owieka z odleg�o�ci kilku metr�w. R�jka ma miejsce od marca do maja, kr�lowa pr�buje si� dosta� do gniazd gatunk�w pokrewnych i za pomoc� wydzielanych feromon�w sk�oni� robotnice napadanego gniazda do wyrzucenia swojej kr�lowej i przyj�cia uzurpatorki. W praktyce rzadko si� to udaje - wok� kolonii F. cunicularia widzia�em wiosn� tego roku naraz po kilka zar�ni�tych kr�lowych, a mimo to nadal nie brakowa�o ch�tnych na dostanie si� tam xd Kr�lowa �yje ok. 20 lat, robotnica do czterech.

Robotnica

Kr�lowa

Kopiec

Robotnice wygrzewaj� si� w :slonce:

, mimo �niegu dooko�a

kmroz

Piromanki

PiotrNS

Jest inwazja mr�wek w moim ogrodzie. Zaroi�o si� ich ko�o fundament�w pod oknem od kuchni - widz� zar�wno czarne, czerwone, jak i dziwne lataj�ce. Pami�tam �e dawniej te� dosy� cz�sto zbiera�y si� w tym miejscu i przechodzi�y do domu, ale nie spodziewa�em si�, �e po remoncie i wstawieniu nowego bruku mr�wki przyst�pi� do kontrofensywy.