Forum wielotematyczne LUKEDIRT

PiotrNS

Zdaj� sobie spraw� z tego, �e taki w�tek powinien powsta� ju� wcze�niej - w ko�cu rok 2022 trwa ju� od ponad trzech tygodni. Niestety sesja i rozmaite sprawy z ni� zwi�zane, wywia�y mi ten w�tek z g�owy i dopiero teraz sobie o nim przypominam. Ale jak dot�d nic szczeg�lnego w astronomii obserwacyjnej jeszcze si� nie wydarzy�o, a skoro blisko 93% roku jest ca�y czas przed nami - mo�e jeszcze nie jest za p�no

Zapraszam Was na przegl�d najciekawszych zjawisk, kt�re b�dziemy mieli okazj� zaobserwowa� na niebie w tym roku. W wi�kszo�ci s� to zjawiska dost�pne dla ka�dego, niewymagaj�ce u�ycia sprz�tu, aczkolwiek ju� sama lornetka znacz�co u�atwi radzenie sobie z kolejnymi wydarzeniami i pomo�e lepiej dostrzec to, co przy obserwacji go�ym okiem mo�e umkn��. Lista dziesi�ciu najciekawszych wydarze� na sklepieniu niebieskim jest sporz�dzona chronologicznie i jest list� subiektywn�. Wyr�ni�em cztery tegoroczne hity. A b�dzie to tak:

5 kwietnia wczesnym rankiem nisko nad wschodnim horyzontem zaobserwujemy bardzo blisk� koniunkcj� Marsa z Saturnem, obok kt�rych widnie� b�dzie jasna Wenus. Dla poprawy komfortu obserwacji warto b�dzie u�y� lornetki, kt�ra wyra�nie poka�e obie planety, kt�re w miar� jak zbli�a� si� b�dzie wsch�d S�o�ca, traci� b�d� na swojej jasno�ci. Warto wybra� si� w miejsce, w kt�rym wschodni horyzont jest dobrze widoczny.

2 maja wieczorem wyj�tkowo uroczy widok poka�e si� nisko nad zachodnim horyzontem. Wkr�tce po zachodzie S�o�ca b�dziemy mogli zaobserwowa� tam rzadko widywanego Merkurego, a zaraz obok w�ski sierp Ksi�yca wkr�tce po nowiu, obok kt�rego widnie� b�d� zachodz�ce Plejady - s�ynna, jasna gromada gwiazd w konstelacji Byka. Po drugiej stronie Ksi�yca �wieci� b�dzie Aldebaran - najja�niejsza gwiazda tego gwiazdozbioru. Niestety z uwagi na blisko�� S�o�ca, ca�o�� tego spotkania widoczna b�dzie tylko wkr�tce po zachodzie S�o�ca (maksymalnie do 21:00) i nisko nad horyzontem. Przed obserwacj� nale�y znale�� miejsce z jak najbardziej ods�oni�tym zachodnim widnokr�giem.

25 maja nad ranem czeka nas kolejne atrakcyjne spotkanie - tym razem w pobli�u Ksi�yca znajd� si� Mars w Jowiszem, kt�re w nast�pnych nocach (a w�a�ciwie - porankach) b�d� coraz bardziej zbli�a� si� ku sobie - najbardziej 29 i 30 maja (ju� bez Ksi�yca). Zjawisku przygl�da� si� b�dziemy tak�e nisko nad horyzontem, ale i tak wy�ej ni� w wy�ej wspomnianych przypadkach. Nieopodal znajdzie si� r�wnie� Neptun, kt�rego b�dzie mo�na pr�bowa� dostrzec przez lornetk�.

W nocy z 1 na 2 sierpnia przez znaczn� cz�� nocy istnie� b�d� fantastyczne warunki do obserwacji Urana. Planeta b�dzie bardzo �atwa do zlokalizowania, bowiem znajdzie si� na niebie tu� obok jasnego, czerwonego Marsa, trudnego do przeoczenia. Urana dojrzymy przez ka�d� lornetk�, jednak pod dobrym, bardzo ciemnym niebem mo�liwe b�dzie podj�cie pr�by zauwa�enia si�dmej planety Uk�adu S�onecznego go�ym okiem. Niew�tpliwie sprzyjaj�c� okoliczno�ci� b�dzie bowiem brak jasnego Ksi�yca. Obserwacje najlepiej zaplanowa� po godzinie 1:00, kiedy planety b�d� ju� wysoko nad horyzontem - i tak korzystny stan rzeczy potrwa do rana.

14 wrze�nia oko�o godziny 23:20-40 (w zale�no�ci od regionu Polski, w centrum o 23:26) nast�pi bardzo nietypowe i rzadko widywane zakrycie. Za tarcz� Ksi�yca zniknie Uran. Zakrycie b�dzie dobrze widoczne przez lornetk�, ale obserwacj� najlepiej zacz�� wcze�niej, bowiem kiedy Uran znajdzie si� bardzo blisko Srebrnego Globu w wysokiej fazie (77% o�wietlenia), jego odbite �wiat�o mo�e przeszkadza�. Wspaniale udadz� si� natomiast obserwacje teleskopowe, kt�re szczeg�lnie polecam �ukaszowi, Paw�owi i sobie - przy du�ym powi�kszeniu b�dziemy mogli zobaczy�, jak Uran stopniowo znika za ksi�ycowymi g�rami i kraterami. Zakrycie potrwa oko�o godziny - w �odzi Uran wy�oni si� ponownie o godzinie 0:28 15 wrze�nia.

17 wrze�nia po p�nocy Ksi�yc podaruje nam kolejne ciekawe spotkanie. Znajdzie si� bardzo blisko jasnego Marsa. Nieopodal tej pary znajdzie si� Aldebaran w gwiazdozbiorze Byka, a tak�e jasna gromada gwiazd Plejady - �atwo widoczna go�ym okiem jako miniaturowy Wielki W�z.

26 wrze�nia czeka nas szczeg�lnie donios�e wydarzenie - Wielka Opozycja Jowisza. O ile opozycja sama w sobie, czyli czas, kiedy planeta g�rna znajduje si� po przeciwnej stronie Ziemi ni� S�o�ce, jest najwi�ksza i najja�niejsza, zdarza si� co roku, tak wielka opozycja - ju� nie. Planeta znajduje si� w�wczas w pobli�u peryhelium swojej orbity, wyj�tkowo blisko Ziemi, bli�ej ni� podczas zwyk�ych, dorocznych opozycji. Jowisz w tak korzystnym po�o�eniu znalaz� si� ostatnio we wrze�niu 2010 roku, a ponownie tak jasny i wyrazisty uka�e si� po kolejnych 12 latach - w roku 2034. Nie trzeba wyja�nia�, gdzie Jowisz b�dzie si� w�wczas znajdowa�. B�dzie bowiem tak jasny, �e jego �wiat�o zdominuje ca�e nocne niebo, zdaj�c si� wr�cz psu� przyzwyczajenie wzroku do ciemno�ci. Przez lornetk� szczeg�lnie w tym okresie �atwo b�dzie dostrzec jego cztery najja�niejsze ksi�yce, jednak jasny blask najwi�kszej planety Uk�adu S�onecznego zdominuje nie tylko t� wrze�niow� noc, lecz ca�� jesie�, p�ne lato i wczesn� zim�. Czeka nas jowiszowa uczta

25 pa�dziernika nast�pi oczekiwane przez wielu za�mienie S�o�ca. Cho� cz�ciowe, b�dzie wyra�nie g��bsze od ubieg�orocznego, z zakryciem tarczy s�onecznej najwi�kszym od 20 marca 2015 roku. W �odzi faza za�mienia wyniesie 38%, zatem "wgryzienie" b�dzie �atwo widoczne. Zjawisko rozpocznie si� oko�o 11:15, za� swoj� maksymaln� faz� b�dzie mia�o oko�o godziny 12:20 (dok�adny harmonogram za�mienia dla r�nych region�w podam bli�ej 25 pa�dziernika). Nast�pne tak zaawansowane za�mienie przytrafi si� w sierpniu 2026 roku, kiedy (na co mam nadziej�) przynajmniej jeden reprezentant naszego forum b�dzie polowa� na ca�kowite zakrycie w Hiszpanii

5 grudnia wieczorem dojdzie do drugiego w tym roku zakrycia Urana przez Ksi�yc. Tym razem zjawisko rozpocznie si� wczesn� por� (w �odzi o 17:42) i potrwa 58 minut, jednak obserwacj� mo�e utrudni� wi�ksza ni� we wrze�niu faza Ksi�yca (94%, blisko pe�ni), przez co s�abe �wiat�o Urana mo�e zanikn�� nawet w lornetkach - dlatego na lepsze warunki obserwacyjne lepiej nastawi� si� we wrze�niu. W grudniu czeka nas inne zakrycie - du�o lepsze.

8 grudnia rano nast�pi zakrycie Marsa przez Ksi�yc. To wyj�tkowe zjawisko, kt�re ostatnio mo�na by�o obserwowa� z Polski noc� w 2007 roku (w mi�dzyczasie zdarzy�y si� inne zakrycia, ale dzienne). Szczeg�lnej wymowy tej grudniowej nocy dodaje fakt, �e w�a�nie wtedy Mars znajdzie si� w opozycji, a zatem b�dzie najbli�ej Ziemi i najja�niejszy w ca�ym 2022 roku. W �odzi zakrycie zacznie si� o godzinie 6:02 i zako�czy si� nied�ugo przed zachodem Ksi�yca, a zarazem o �wicie, o 6:55. Oby dopisa�a pogoda, bowiem zakrycia tak jasnych obiekt�w (planet) przez naszego naturalnego satelit�, to naprawd� zjawiska - bia�e kruki.

Kt�re zjawisko wydaje si� Wam najbardziej atrakcyjne i b�dziecie go najmocniej wyczekiwa� :?:

Osobi�cie, mimo �e uwielbiam za�mienia i chc� po raz pierwszy w swojej obserwacyjnej karierze uchwyci� wzrokiem zakrycie Marsa i Urana przez Srebrny Glob, najbardziej ekscytuj� si� wrze�niow� opozycj� Jowisza. Po pierwsze dlatego, �e jest to moja ulubiona planeta Uk�adu S�onecznego (poza "ojczyst�", oczywi�cie), a wtedy b�dzie prawdziwie kr�lowa� i widoczna wysoko nad horyzontem podaruje z pewno�ci� wiele okazji do dok�adnych obserwacji, w kt�rych nie przeszkodzi faluj�ca atmosfera. Ale mam te� inny pow�d. Wielka opozycja A.D. 2022 b�dzie domkni�ciem kolejnego jowiszowego roku, kt�ry rozpoczyna� si� z naszej perspektywy inn� opozycj� tej klasy w 2010 roku. A wtedy moja astronomiczna pasja dopiero si� zaczyna�a. W�a�nie te wschody bardzo jasnego Jowisza w sierpniowe noce 12 lat temu, a nast�pnie pierwsze obserwacje jego satelit�w przez lornetk� we wrze�niu, to jedne z moich pierwszych �wiadomych astro-wspomnie�, kiedy wiedzia�em ju� mniej wi�cej o tym, jak dzia�a niebo. Obserwacja kolejnej Wielkiej Opozycji b�dzie dla mnie zatem zamkni�ciem pierwszego cyklu mojej pasji, kt�ra pozostanie ze mn� chyba na zawsze

2022 rok na niebie z ca�� pewno�ci� b�dzie ciekawszy od minionego, kt�ry na dobr� spraw� mia� do zaoferowania niewiele wi�cej ni� tylko minimalne za�mienie S�o�ca 10 czerwca. Teraz czeka nas wiele ciekawostek - zw�aszcza w drugiej po�owie roku. Nie za darmo - w tym roku bowiem, w zwi�zku z pe�ni� Ksi�yca przypadaj�c� akurat w tym czasie, mo�emy zapomnie� o sierpniowych Perseidach. Ten sam Ksi�yc podaruje nam jednak w zamian wiele innych ciekawych rozmaito�ci. Byle tylko dopisa�a pogoda

kmroz

Opr�cz za�mienia S�o�ca, bardzo zaciekawi�a mnie wzmianka o Merkurym i Uranie. No i oczywi�cie "wielki Jowisz" te� brzmi obiecuj�co, ale jego ju� nieraz widywa�em (chocia�by w koniunkcji z Saturnem, o kt�rej sam wspomina�e� wiele razy), a Merkurego i Uranu nigdy �wiadomie nie obserwowa�em, nawet nie wiem czy takie okazje ju� by�y. Jeszcze jako po��czenie ten tr�jk�cik 25.05 brzmi fajnie, ale na razie przede wszystkim si� na ten Merkury napalam xd

PiotrNS

Merkury z racji blisko�ci S�o�ca jest trudny w obserwacji, poniewa� nigdy nie oddala si� daleko od najja�niejszej gwiazdy i wida� go albo nied�ugo po zachodzie albo nied�ugo przed wschodem S�o�ca (warto celowa� w maksymalne elongacje, kiedy ta planeta widnieje mo�liwie najwy�ej na niebie). Ja Merkurego obserwowa�em ostatnio w maju, by� wtedy widoczny wieczorem nisko nad horyzontem i przy pogodnym niebie do�� atwo go dostrzega�em. Warto skorzysta� z okazji, wtedy jego widoczno�� b�dzie naprawd� dobra. Uran bywa trudny do zlokalizowania, chocia� z ciemnych miejsc (np. z Ropianki) jest w zasi�gu ludzkiego wzroku. To ju� s�aby punkt na niebie i ja widzia�em go po raz pierwszy dopiero, kiedy mia�em teleskop. Podczas zakry� b�dzie jednak �atwiej, bo przynajmniej znalezienie tej gwiazdki nie sprawi problem�w, kiedy znajdzie si� tak blisko Ksi�yca. Lornetka wystarczy, ale spo�r�d tych dw�ch zakry�, lepiej b�dzie je�li powiedzie si� za pierwszym razem - wtedy Srebrny Glob b�dzie o�lepia� troch� mniej.
A Jowisz w tym roku b�dzie naprawd� wyj�tkowy nie tylko za spraw� najwi�kszej jasno�ci od 12 lat - b�dzie te� wyra�nie wy�ej na niebie, wi�c nie b�dzie przygaszany przez �uny �wiate� i smog. Sezon obserwacyjny, kt�ry zacznie si� latem, b�dzie pierwszym z cyklu kilku naprawd� �wietnych, kiedy Jowisz b�dzie dominatorem na niebie. Ale najja�niejszy i najbli�szy nam stanie si� w tym roku.

LukeDiRT

Najbardziej ciekawi mnie ten Uran. Chcia�bym go zobaczy� przez m�j teleskop. Tylko, czy m�j Dobson 8" jest wystarczaj�co do tego mocny :?:

No i co z zanieczyszczeniem �wietlnym. Czy nie utrudni ono dostrze�enie si�dmej planety Uk�adu S�onecznego :?:

Co prawda moja dzia�ka znajduje si� poza centrum i le�y na obrze�u konurbacji katowickiej (w Knurowie), no ale na pewno to nie s� a� tak idealne warunki obserwacyjne jak na wsiach w p�nocno-wschodniej i po�udniowo-wschodniej cz�ci Polski.

PiotrNS

Bartek617

Chyba koniunkcja Marsa z Saturnem najbardziej mi si� podoba, je�li chodzi o nadchodz�ce tegoroczne wydarzenia astronomiczne. ;-)

kmroz · Wys�any: 20 Marzec 2022, 21:00

W ostatnich 3 dniach zauwa�y�em �e wyj�tkowo okaza�e wygl�da ksi�yc w pe�ni na niebie. Szczeg�lnie dzisiaj - taki "czerwony", co zdarza si� stosunkowo rzadko.

LukeDiRT · Wys�any: 20 Marzec 2022, 21:35

Pewnie to kwestia wi�kszego zanieczyszczenia py�em, prawdpodobnie znad Sahary :-D

Zanieczyszczone powietrze powoduje bardziej intensywne zachody oraz wschody S�o�ca oraz Ksi�yca ;-)

PiotrNS · Wys�any: 20 Marzec 2022, 23:08

Tak, obecno�� tego rodzaju py��w mocno zmienia obraz S�o�ca i Ksi�yca. 13 lipca 2021, na nieco ponad dob� przed wielkim dniem, Ksi�yc z tego powodu wygl�da� jakby w og�le nie �wieci�, jakby by� tylko namalowany i wcale nie srebrn� farb�

Wtedy saharyjski py� r�wnie� nap�yn��, a wraz z nim tyle atrakcji...

PS. Kiedy� na forum astronomicznym czyta�em o tym, �e w ekstremalnie suchym sierpniu 2003 Ksi�yc mia� tak� pomara�czowo-czerwon� barw� spowodowan� w�a�nie du�� ilo�ci� py��w i r�nych zawiesin w powietrzu, kt�re wisia�y tam w bezopadowej rzeczywisto�ci. Nawiasem m�wi�c, w tym miesi�cu mia�a miejsce najwi�ksza w XXI (a i XXII) wieku opozycja Marsa.