Forum wielotematyczne LUKEDIRT

zgry�liwy tetryk

Wiersz na pa�dziernik.
Pi��dziesi�ciu (wiersz klasyka)

W�adys�aw Broniewski

Pa�dziernikowy mrok, jak kat,
nad �pi�cym miastem gro�nie stan��,
w�r�d pustych ulic �wiszcze wiatr,
stukaj� buty SS-man�w

i jak bredzenie ci�ko chorych
przelata ulicami miasta
pa�dziernikowa noc szesnasta
z rykiem motor�w. Czy upior�w?...

Warszawa nie �pi, okiem okien
rachuje auta: siedem... osiem...
Warszawa nie �pi i - drapie�na -
przyczaja si� w udanym �nie,
bo sen Warszawy - to jej gniew,
a wtedy czuwa i snu nie zna.

Zerwanych most�w nie wymin�
poci�gi, rezerw nie dowioz�:
ju� tydzie� przy skr�conych szynach
brzuchami �wiec� parowozy
i zamar� wszelki ruch na wsch�d,
ca�y garnizon trwa pod broni�.
Tylko patrole, tak jak wprz�d,
chodz� z pistoletami w d�oni,
tylko po mie�cie, tak jak zwykle,
z�owrogo trzeszcz� motocykle...

Pa�dziernikowa noc okrakiem
stan�a - czemu? - nad Pawiakiem,
rozla�a �mier� po wi�ni�w twarzach,
przez kraty przepu�ci�a �wit,
a wtedy - tupot w korytarzach
i w ka�dej celi klucza zgrzyt!

Apel po�pieszny, apel kr�tki,
jak salwa: Alle raus! - i wtem,
jak s�owo, kt�re w gardle utkwi,
ten dzie� zaprzesta� by� ju� dniem.

Ich wszystkich by�o pi��dziesi�ciu.
Wi�zano grupy po dziesi�ciu
i pchano si�� w paszcze aut,
a potem - Wola, W�ochy, dworzec...
Nad wszystkim buja�, jak proporzec.
dope�niaj�cy si� ju� gwa�t.

O patrz, Warszawo, to s� ci,
za kt�rych si� historia m�ci,
to oni wol� nieugi�t�
uczyli nas, jak �y�, jak bi� si�,
jak gardzi� �yciem, kocha� �ycie,
a�eby syn i wnuk pami�ta�...
O, patrz Warszawo, to� to tamci,
kt�rzy nas mieli zmia�d�y�, st�amsi�,
przed nasz s� powo�ani s�d,
by im wyrokiem wskaza� krwawym,
�e si�a pod�ych nie jest prawem,
�e to blu�nierstwo, �e to b��d.

Ich by�o tylko pi��dziesi�ciu,
z Powi�la, z Woli byli wzi�ci,
z warsztat�w pracy, fabryk, hut...
To oni ka�d� z bruku ceg��
o wolno�� bili si�, o lud,
o chleb nasz i - o Niepodleg��!

Ich by�o tylko pi��dziesi�ciu,
lecz po nich posz�y nas miliony
w wojennym szcz�ciu i nieszcz�ciu
ku dniom, tak wtedy oddalonym.

Ich by�o tylko pi��dziesi�ciu,
a my�my zaciskali pi�ci...

zgry�liwy tetryk

Stosunki spo�eczne w XIX wieku.

W�adys�aw Syrokomla

Gaw�dy
Lalka
Gaw�da dziecinna

Niech lalka b�dzie grzeczna, nie p�acze, nie beczy,
�adnie mi si� uk�oni i uszko nachyli,
A ja lalce opowi�m wiele pi�knych rzeczy,
Jak mi rodzice m�wili.

W �wi�to… mama mi� w now� sukienk� ubierze,
I r�ow� przepask� zawi�� u czo�a;
Ja wtedy b�d� umie� francuskie pacierze,
I pojedziem do ko�cio�a.

To� to b�dzie si� dziwi� prostak�w gromada!
Bo nie przy nich pisane zagraniczne s�owa,
Mnie si� g�o�no po polsku modli� nie wypada,
Czy to ja ch�opka wioskowa?

Lecz cichutko… po polsku… poprosz� w ko�ciele:
Niech mi Bozia da rosn�� i wy�adnie� pr�dzej,
A dla mamy i papy niech da wiele… wiele…
��tych i bia�ych pieni�dzy!..

Oni tak lubi� grosze, tak modl� si� szczerze,
Daj� na msz� dwa z�ote, ca�uj� obrazy,
A Pan B�g taki dobry — �e co dasz w ofierze,
To, s�ysz�, odda w sto razy.

Wi�c oni coraz hojni�j Panu Bogu s�u��,
A Pan B�g wi�c�j p�aci za ich ch�� pobo�n�;
To zbierze si� pieni�dzy tak du�o… tak du�o…
�e i przeliczy� nie mo�na.

Lalko! jaka ty �mieszna… nie rozumi�sz zgo�a:
Pytasz, czy to B�g przyjdzie we w�asn�j postaci,
Albo przyszle z pieni�dzmi swojego anio�a,
Co za pobo�no�� zap�aci?

Gdzie tam! — jak m�wi mama — z Opatrzno�ci Boski�j,
Przyjedzie �yd brodaty, da grosz�w i dosy�…
Za pieni�dze kupimy ch�op�w czt�ry wioski.
Co b�d� nam �� i kosi�.

Ty tylko tego nie wi�sz — �e my — to panowie,
A jeszcze jest lud inszy, ch�opami nazwany,
Kt�rym Pan B�g z niebios�w przykaza� surowie,
By pracowali na pany.

Brudne, brzydkie i pijane — czysto jak n�dzarze
W poszarpanych siermi�gach ledwie w��cz� ducha,
Lecz sami sobie winni, to Bozia ich karze,
�e ch�opstwo papy nie s�ucha.

Papa kocha swe konie, mama swego szpica,
A ch�op�w ka�dy �aje, ka�dy kijem kropi,
Doprawdy, �e a� szkoda… sk�d taka r�nica?
Niegrzeczni musz� by� ch�opi!…

Ot i wczora… gdy papa zasn�� po obiedzie,
Pytam si� — czy to pi�knie i co za potrzeba,
Weszli — zbrudzili pok�j, krzycz� jak nied�wiedzie:
«Chleba panoczek! daj chleba!…»

Wi�c kazano ich obi�… i s�usznie obici;
Ju� ja kiedy wyrosn� i b�d� mie� zbo�e,
P�ki si� ca�a wioska chlebem nie nasyci,
Nigdy si� spa� nie po�o��.

Bo prosz�, jak to zasn��, kiedy nar�d blady
I do drzwi, i do okien ci�nie si� z pokor�:
Nie nakarmi� ich chlebem… to przy�ni� si� dziady,
Jeszcze do torby zabior�.

Lub co gorsza — w obrazku Pan Jezus si� dowie,
Co dla zg�odnia��j rzeszy chleb i ryb� �amie:
Lalko! zm�wmy pacierze o chleb i o zdrowie,
Ch�opom, i papie, i mamie.

4 wrze�nia 1851